Listopad to najsmutniejszy miesiąc w kalendarzu. W Polsce jest wtedy chłodno, szaro, mglisto, dni są krótkie i mało jest tych słonecznych, więc szybko zapada zmrok. A początek listopada skłania do refleksji i zadum..
Zgodnie z polską tradycją, w pierwsze dni listopada czci się pamięć zmarłych. 1 listopada obchodzi się Dzień Wszystkich Świętych, potocznie nazywany Świętem Zmarłych. 2 listopada to Dzień Zaduszny. W te dwa szczególne dni ludzie gromadzą się na cmentarzach, gdzie pochowani są ich bliscy zmarli. Tłumy Polaków odwiedzają cmentarze, często przyjeżdżając z daleka, tylko po to, aby zapalić znicz i złożyć kwiaty na grobie. Nad grobami gromadzą się całe rodziny, modlą się, rozmawiają, zapalają znicze, wspominają zmarłych. Niektórzy zatrzymują się również przy opuszczonych mogiłach, o których nikt nie pamięta, i na nich zapalają znicze. Przy grobach ludzi zasłużonych, bohaterów narodowych harcerze lub żołnierze trzymają wartę honorową.Na dużych cmentarzach, w Warszawie – na Cmentarzu Powązkowskim, w Krakowie – na Cmentarzu Rakowickim, w Szczecinie – na Cmentarzu Centralnym, a także w Wilnie – na polskim cmentarzu Rosa oraz we Lwowie – na Cmentarzu Orląt, organizowane są w tych dniach różne kwesty na cele dobroczynne. Na wszystkich polskich cmentarzach płoną tysiące kolorowych zniczy, a groby ozdabiane są pięknymi, dostojnymi chryzantemami. Mimo smutku i żalu za zmarłymi, którzy odeszli na zawsze, jest to piękne i wzruszające święto w polskiej kulturze.
W Warszawie szczególnym miejscem jest Grób Nieznanego Żołnierza. Jest to właściwie pomnik, wzniesiony w 1925 roku ku czci poległych, anonimowych żołnierzy polskich, który jest symbolem i miejscem pamięci narodowej. Pod płytą tego pomnika pochowano tylko jednego żołnierza, o nieznanym nazwisku, który zginął w 1918 roku broniąc Lwowa. Jego szczątki przeniesiono z Cmentarza Orląt Lwowskich do Warszawy. Ponadto złożona jest w tym miejscu ziemia z różnych pól bitewnych, gdzie walczyli polscy żołnierze. Przy Grobie Nieznanego Żołnierza zawsze pełniona jest warta honorowa. Przy okazji świąt narodowych odbywają się defilady wojskowe i można obejrzeć uroczyste zmiany warty. W dniu 1 listopada ten pomnik jest symbolicznym grobowcem wszystkich bezimiennych polskich żołnierzy, którzy polegli walcząc o wolność Polski.
Magda Szpyrko-Ankiewicz